จำปีสิรินธรจัดอยู่ในวงศ์จำปา (Family Magnoliaceae) พรรณไม้ในวงศ์นี้ จัดเป็นพรรณไม้ที่มีความเก่าแก่ดึกดำบรรพ์มากที่สุดในหมู่ของไม้ดอกที่มีอยู่ในยุคปัจจุบันนี้มีวิวัฒนาการในการปรับตัวต่ำที่สุด จึงเป็นพรรณไม้ที่มีโอกาสสูญพันธุ์ในสภาพธรรมชาติได้มากที่สุด ลักษณะเด่นของพรรณไม้ในวงศ์จำปา ได้แก่ มีลำต้นได้หลายขนาดนับตั้งแต่ขนาดใหญ่ ขนาดกลาง ขนาดเล็ก หรือเป็นไม้พุ่ม มีเปลือกไม้ค่อนข้างหนา ฉ่ำน้ำ มีกลิ่นฉุน มีช่องอากาศเป็นรอยขีด สีขาวนูนเล็กน้อยกระจายอยู่ มีใบเดียว ออกเวียนรอบกิ่ง พรรณไม้พื้นเมืองของไทยในวงศ์นี้ไม่ผลัดใบ มีดอกขนาดใหญ่เป็นดอกเดียว ออกตามซอกใบหรือตามปลายยอดมีกลีบเลี้ยงและกลีบดอกที่มีลักษณะคล้ายคลังกัน มีกลีบหนา ฉ่ำน้ำ แข็งเปราะมีเกสรเพศผู้และเพศเมียจำนวนมาก มีผลเป็นผลกลุ่ม อยู่รวมกันเป็นช่อ ส่วนใหญ่เปลือกผลเชื่อมติดกัน แล้วแตกออกแนวเดียว มีเมล็ดแก่สีแดงเข้มส่วนใหญ่ขึ้นอยู่บนภูเขาตามยอดดอยทีมีอากาศหนาวเย็นและชื้น
เมืองโบราณซับจำปา เป็น เมืองโบราณยุคทวารวดี จากร่องรอยคูน้ำคันดินและหลักฐานโบราณวัตถุที่พบทั่วไป ในแถบอำเภอท่าหลวง จังหวัดลพบุรี ถือว่าเป็นอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่อีกแห่งของยุคทวารวดี และสิ่งที่อยู่คู่กับเมืองโบราณ คือ ป่าจำปีสิรินธร จำปีสายพันธุ์ใหม่ของโลกที่พบเฉพาะในพื้นที่นี้เท่านั้น
ด้วยความภาคภูมิใจในประวัติศาสตร์ของชุมชนและต้นไม้อันมีคุณค่า หน่วยงานภาครัฐและประชาชนในพื้นที่ จึงช่วยกันจัดตั้ง ศูนย์ข้อมูลเมืองโบราณซับจำปาและป่าจำปีสิรินธร ขึ้นที่โรงเรียนท่าหลวงวิทยาคม ต่อมาได้รับความร่วมมือกับสถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ(สพร.) พัฒนาปรับปรุงให้เป็นต้นแบบพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ และใช้ชื่อว่า พิพิธภัณฑ์ซับจำปา
